De gevallen bank
In België is een bank gevallen. Optima, de planner van financieel geluk, is niet meer. Op zich is dat geen groot nieuws. Het gebeurt vaker dat een bedrijf voor om het even welke reden ermee moet stoppen.
Maar wat nieuwswaardig is, is dat in die val blijkt dat diverse prominente, competente en ervaren managers betrokken waren bij het opsmukken van de reputatie van een ietwat donker financieel huis. In de sector was geweten dat niet alles kosjer was. En de vraag die iedereen zich stelt is hoe dat mogelijk is en hoe dat ook zo lang heeft kunnen duren (vb. berichtgeving De Standaard).
Duurzaam leiderschap
Het gebeurt wel vaker dat leiders zich laten verleiden tot gedrag dat niet zeer toekomstgericht is. Leiderschap is het proces van waardecreatie door mensen die op dat moment vertrouwen hebben in hun (gekozen) leider, omdat ze weten dat hij of zij ten dienste staan van de mensen en van een hoger doel. Leiderschap is duurzaam als die waardecreatie toekomstgericht is en gericht is op zowel de context (klant, maatschappij), het team als de leider zelf.
Als je vraagt aan mensen welke leiders hen inspireerden en waarom, dan gaat het zelden over hun (management-)competenties, maar over empathie, rechtvaardigheid, mildheid, wederkerigheid. Dat zijn hoekstenen van karakter. En het kan gebeuren dat die hoekstenen eroderen. Dan verliest een leider zijn empathisch vermogen of stompt zijn gevoel voor rechtvaardigheid af. Hij kan niet meer mild zijn en de wederkerigheid wordt vervangen door zelfgerichtheid. Dat is een sluipend en moeilijk om te keren proces, dat gestimuleerd wordt door de context. Erosie van karakter hoeft niet altijd te leiden tot
Het is vergelijkbaar met een dambreuk. Eens de fundamenten doorweekt zijn, ontstaat onder druk van het water een bres. En een bres is moeilijk te herstellen.
Verleiding staat ver van leiding
Ik weet niet wat er exact gebeurd is bij Optima. Ik kan enkel lezen wat de journalisten en politici hierover zeggen. En deze blog gaat niet over deze zaak. Het gerechtelijk onderzoek moet zijn werk doen.
Wat mij interesseert is de motivatie van mensen om zich in te laten met zaken die zich aan de rand (of over de rand) van wat maatschappelijk aanvaard is bevinden. Wat maakt dat mensen hun reputatie in gevaar brengen door mee te doen aan iets dat niet in orde is en dat misschien nooit in orde kan komen? Wat maakt dat mensen risico’s nemen ook al zouden ze misschien wel beter moeten weten. En die vraag is niet enkel relevant voor deze case. Enron, Worldcom, Satyam, sjoemelsoftware, fraude in academisch onderzoek, … de lijst is lang.
In veel gevallen gaat het over macht, status, geld of een context die mensen begeleidt naar en verleid tot gedrag dat achteraf bekeken ontspoord blijkt. De verleiding van die drie is bijzonder groot. Maar verleiding staat heel ver van leiding. Verleiding leidt tot erosie van ons karakter, onze integriteit. En dus moeten we er alles aan doen om hieraan te weerstaan. Ook al betekent dat dat we die mooie opportuniteiten aan ons moeten laten voorbij gaan. En leiders zullen misschien zeggen dat ze misleid werden, i.p.v. verleid. Maar heel vaak zien we wat we willen zien.
Terug naar de essentie
In mijn boek “Duurzaam leiderschap. Hoe leiden in VUCA-tijden.” ga ik uitgebreid in op o.a. deze problematiek. Wat maakt dat leiderschap duurzaam is? Wat kunnen we doen om het duurzaam te maken en te houden. Het boek gaat niet over fraude, maar over leiderschap in turbulente tijden.
Het recept voor duurzaam leiderschap? Dat maak je zelf. Door te leren uit situaties en fouten die je maakt. Maar vooral door je leiderschap te baseren op eenvoudige, menselijke karakterelementen. Terug naar de essentie.
We moeten terug naar de essentie van leiderschap.
In dit boek krijg je dus geen kant-en-klaar voorschrift. Het geeft je wel de ingrediëntenom op een duurzame manier te leiden in een steeds veranderende wereld, de VUCA-wereld.
Dit boek verschijnt ook in het Frans en Engels en is uitgegeven bij die Keure, 29 euro. Het is hier te bestellen.
