Dirk Van Damme zegt vandaag in De Standaard dat hij de ambitie in Vlaanderen en in het onderwijs mist. In plaats van dat af te doen als de uitspraken van een gepensioneerde man die vindt dat vroeger alles beter was, moeten we ons de vraag stellen wat er zou gebeuren moest zijn stelling waar zijn. En pas daarna kunnen we ons de vraag stellen of het wel zo is.
Streven
Ikzelf pleit al jarenlang voor de herwaardering van het woord “streven”. Streven betekent iets verlangen, iets willen bereiken, in competitie gaan met jezelf. Het is dat werkwoord dat ons heeft getild tot op het niveau waar we vandaag zijn. To strive in het Engels of streben in het Duits zijn klinkende werkwoorden. Maar bij ons, is streven niet goed. Strever, of zelfs het Duitse Streber zijn verworden tot scheldwoorden.
Wat gebeurt er als we niet streven? Dan staan we stil, leren we niet bij en bereiken we niets of minder dan wat mogelijk is. Streven geeft ons inzichten in wat we kunnen en wat we niet kunnen, en geeft ons de motivatie om beter te doen. Omdat we willen streven willen we ook leren. Streven maakt het leren zinvol. Dankzij het streven aanvaarden we ook moeilijke situaties omdat we weten dat die ergens toe leiden.
Is streven altijd goed? Het stellen van doelen voor zichzelf is goed. Het wordt wat minder als we die doelen definiëren in vergelijking met anderen en voortdurend boven onze mogelijkheden spelen. Sportcoaches die jongeren begeleiden doen er dan ook goed aan om een interne meetlat te hanteren en niet te focussen op het winnen van de wedstrijd, maar op het verbeteren van de eigen prestaties.
Moeilijke doelen
En dat is ook zo in het bedrijfsleven. Leidinggevenden kunnen best moeilijke doelstellingen formuleren, maar ze doen er goed aan om die te relateren aan die interne benchmark die mensen hebben. Te hoge en onrealistische doelstellingen zullen niet leiden tot leren en vooruitgaan. Maar te lage doelstellingen zullen de menselijke behoefte aan “achieving” ook niet voeden.
Als een maatschappij onder het mom van gelijkwaardigheid en inclusie evolueert naar een systeem waar iedereen over dezelfde lat moet, dan vragen we om problemen. De lat is namelijk niet gelijk voor iedereen. Iedereen heeft mogelijkheden, maar die zijn niet gelijk. Die ene lat bestaat niet, en als we die toch invoeren dan zullen we die lat automatisch verlagen. Iedereen over de lat krijgen is geen nobele doelstelling. Het is een oneerlijke praktijk die uiteindelijk niemand helpt.
Om de kikker-in-de-poel te krijgen, mag men niet de poel droogleggen, maar moet men de kikker in de juiste poel steken waardoor hij zich niet enkel goed voelt, maar ook goesting heeft om de kikker van de poel te worden. Streven dus.
Fairness?
En fairness in een maatschappij bereik je niet door iedereen gelijk te schakelen, maar door unfaire gevolgen te compenseren. Ongelijkheid is goed als het ten voordele is van het geheel, dixit John Rawls. En dat volg ik. Het koesteren van de talenten van mensen en ze zoveel als mogelijk tot uiting laten komen, komt uiteindelijk iedereen ten goede. Het ondersteunen van zij die sneller kunnen lopen en hoger kunnen springen, sluit niet uit dat een maatschappij zorgzaam kan zijn voor zij die minder snel vooruit geraken. Die laatsten genieten ook van de vooruitgang die de eersten genereren.
Als het onderwijs het streven niet stimuleert, dan zullen het enkel de strevende ouders zijn die de kansen creëren voor hun kinderen. En dan groeit de ongelijkheid op een onrechtvaardige manier.
Geuzennaam
Laat ons dus het woord streven goed gebruiken. Strever zijn is geen scheldwoord, maar een geuzennaam in een cultuur die streeft naar collectieve middelmaat.
David Ducheyne
Ik ben oprichter van het adviesbureau Otolith. Wij helpen organisaties om door veranderingen te geraken en doen dat door radicaal te focussen op menselijk gedrag. Hoe meer we weten wat mensen nodig hebben om vooruit te geraken, hoe beter we strategieën kunnen ontwikkelen en uitvoeren. Te vaak gaat men te licht over de menselijke component van strategie. Maar elke strategie gaat over gedrag. En elke strategie vraagt van mensen dat ze leren, samenwerken en presteren.
